SOŁTYS WSI ŻMIĄCA
Piotr Bukowiec
Nr telefonu: 183334068
POWIERZCHNIA - 1014,46 ha
ILOŚĆ DOMÓW - 176
LICZBA LUDNOŚCI - 704
Wieś położona w dolinie Żmiąckiego Potoku, na północnych stokach Pasma Łososińskiego. Pierwsze świadectwo istnienia Żmiącej daje dokument lokacyjny z roku 1370, w którym klasztor starosądecki nadaje celnikowi klasztornemu Klemensowi, sołectwo we wsi położonej nad potokiem Żmiąca. Długosz w dziele „Liber Beneficiorum” (w roku 1470) wymienia Żmiącą, zarówno jako uposażenie parafii ujanowickiej jak i klasztoru starosądeckiego. Za czasów Długosza w Żmiącej było 5 gospodarzy (kmieci), oraz sołectwo posiadające karczmę i młyn. Dziesięcinę płacono wówczas biskupstwu krakowskiemu, natomiast dokument erekcyjny parafii ujanowickiej z roku 1526, nakazuje mieszkańcom Żmiącej składać daninę na rzecz plebana. Pod koniec XVII wieku w Żmiącej było już 16 kmieci, 6 zagrodników, 11 chałupników i 15 komorników. Wszyscy oni odpowiednio do zamożności musieli świadczyć na rzecz probostwa ujanowickiego, oraz klasztoru starosądeckiego (dworu strzeszyckiego). Po konfiskacie klasztoru starosądeckiego (w 1782 r.), Żmiąca wraz z całym kluczem strzeszycko-żbikowickim, przeszła na własność rządu austriackiego tzw. ”Kamery”. W roku 1833 klucz strzeszycki nabył baron Maurycy Brunicki z Pisarzowej i do czasu zniesienia pańszczyzny (1848 r.), żmiącanie byli zmuszeni odrabiać ją dla dworu pisarzowskiego. Doznawali oni wielu udręk i ucisku od oficjalistów barona, dlatego też w czasie rabacji w 1846 roku, kilkunastu ludzi ze Żmiącej przyłączyło się do napadu na dwór w Mordarce. Ostatnią daninę dla probostwa, 27 gospodarzy ze Żmiącej przekazało w roku 1855. W latach 1833-1900 przebywali w Żmiącej Żydzi (prawdopodobnie 2 rodziny), którzy prowadzili karczmę, piekarnię, trafikę a także sklep bławatny i skórny. Istotnym elementem życia gospodarczego i krajobrazu wsi, były młyny wodne na Żmiąckim Potoku. W latach 1785 – 1956, wybudowano łącznie 25 młynów (!), w których oprócz urządzeń do różnorodnego mielenia zboża był folusz, stolarnia, tartak , a nawet agregaty prądotwórcze. W opracowaniu jest monografia w/w młynów. W roku 1855, staraniem Piotra Bukowca (z Kowalówki), wybudowano w Żmiącej pierwszą kaplicę, która po kilku rozbudowach stała się kościołem parafialnym. Od 1970 roku, Żmiąca jest samodzielną parafią pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Do roku 1905 młodzież ze Żmiącej uczęszczała do szkoły w Ujanowicach, a także w Jaworznej i Krosnej. Wtedy to postanowiono zorganizować własną szkołę, która przez 18 lat funkcjonowała w wynajętych domach. W roku 1923 nauka rozpoczęła się we własnym budynku, który wówczas należał do najpiękniejszych i najobszerniejszych w całym powiecie. Po rozbudowie w latach 90-tych XX wieku służy on do dziś W czasie II wojny światowej w Żmiącej (i okolicznych wsiach) przebywała grupa ukrywających się inteligentów z innych rejonów Polski. Ten fakt wykorzystała nauczycielka polskiego mgr Zofia Oleksy, organizując ośrodek tajnego nauczania. Łącznie na terenie parafii ujanowickiej na zajęcia uczęszczało ok. 125 uczniów. Wymiernym efektem narażania się okupantowi było 15 zdanych matur. W latach 1945-52, w oparciu o kadrę nauczycielską z okresu tajnego nauczania, istniało w Ujanowicach Samorządowe Gimnazjum Koedukacyjne, którym kierowała Zofia Oleksy. O innych przejawach aktywnego ruchu oporu w czasie okupacji i bezpośrednio po wojnie, świadczy kapliczka – pomnik AK na Cuprówce. W latach 80 - tych XX wieku na osiedlu Michałkówka, powstał Jezuicki Ośrodek Wychowawczo – Rekreacyjny dla dzieci z domów dziecka. Życzliwi i gospodarni mieszkańcy Żmiącej, zapraszają przede wszystkim miłośników przyrody, oferując m.in. atrakcyjny pobyt w gospodarstwach agroturystycznych ze stawami rybnymi i stadniną koni.
